حجاب زن و حیای مرد، ضامن آرامش جامعه

نوید شاهد ایلام؛ امنیت فردی و اجتماعی در جوامع غربی و شرقی و دینی و غیردینی به میزانِ قابل‏ توجهی مرهون پاکدامنی زن است. همان‏گونه که هویت ارزشی عفاف و حجاب در یک جامعه می‏تواند زمینه‏ ساز سلامت فردی و اجتماعی آن جامعه شود، بی‏‌هویتی در این مسئله پیامدها و آثار مخرّب فراوانی به دنبال دارد که ایجاد اختلال در شخصیت فردی یا اجتماعی مردان در گستره وسیعی از ساحتِ وجودی آنان از جمله آنها به شمار می‏رود.

رابطۀ حجاب و عفاف در زنان و حیای مردان

عفاف و حجاب زنان بخشی از مسایل مربوط به زنان است. ولی نمی توان آن را جدا از دیگر مسایل فرهنگ اسلامی دانست. یکی از با اهمیت ترین دلایل عفاف و حجاب این است که از شیوع فحشا و فساد در جامعه جلوگیری می کند و غریزه شهوت را کنترل می نماید. چنان که آیات متعددی از قرآن بر اهمیت و جایگاه عفاف و حجاب دلالت دارند. با تامل در معنای عفاف و حجاب به این نتیجه می رسیم که فقط برای زن نیست بلکه برای مردان (چشم های پاک) هم هست. رابطه عفاف و حجاب در تفاوت این دو می‌باشد. عفاف در حالت درونی انسان می باشد ولی حجاب پوشش انسان می باشد. هیچکس در نظام اسلامی نگفته است که در محیط های گوناگون جامعه، زنان و مردان هیچ تلاقی‌ای با یکدیگر نداشته باشند. اما در عین حال، زن و مرد را موظف کرده است که از اختلاط به صورت بی بندوبار، به طور جدی پرهیز کنند. اسلام یک حجاب بین آن ها قراردادهاست؛ آن هم حجابی از حیا.

انواع حجاب

مراد از پوشش اسلامی زن به عنوان یکی از احکام وجوبی اسلام، آن است که زن باید هنگام معاشرت با مردان بدن خود را بپوشاند و به جلوه‌گری و خودنمایی نپردازد. هر نوع پوشش و مانع از وصول گناه را حجاب می‌نامند، پس حجاب اقسامی دارد که شامل حجاب فکری، روحی و رفتاری است. حجاب اسلامی به پوشش‌های گوناگون زنان و مردان مسلمان گفته می‌شود و مفهومی برآمده از قرآن کریم و فقه اسلامی است که ناظر به پوشش شرعی در مقابل نامحرم، به ویژه برای زنان است. در دستور قرآنی رعایت حجاب و عفاف چشم، مردان و زنان به تفکیک و با صراحت مورد خطاب گرفته اند و این حکم منحصر به زنان نمی‌شود، بنابراین بر زنان و مردان واجب است از نگاه‌های حرام و ممنوع پرهیز نمایند.

حجاب و عفاف راهی برای تزکیۀ نفس

فلسفه چشم بستن باعث دستیابی به تزکیه نفس می‌شود. در آیه 30سوره احزاب حجاب چشم و در واقع دوری از نگاه ناپاک است، چون چشم اولین دریچه ای است که انسان را به سوی گناه می‌کشاند و فلسفه چشم بستن (یغضّوا من ابصارهم) دستیابی به تزکیه نفس، طهارت، عفت و پاکدامنی است.

حجاب در گفتار

نوع دیگری از حجاب که اثرات بسیاری در حفظ عفت شخصی و عمومی در سطح جامعه دارد، حجاب در گفتار است، همانطور که خداوند در آیه 32 سوره احزاب به آن اشاره دارد. مسئله حجاب و عفاف تنها در بعد فردی و با نگاه فطری بودن حیا و شرم و تبع آن رعایت پوشش ظاهری طرح نمی‌شود، بلکه از ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و.... حائز اهمیت است، چون پوشش فقط پوشش ظاهر نیست و پوشش باطنی را هم شامل می شود.

حیای جنسی و عفت ورزی

نوع روابط مثبت و منفی و ارزش هایی که هر فرد در قبال غریزه جنسی باید رعایت کند، در دین اسلام به خوبی ترسیم شده است. تدابیری که برای مهار و کنترل این غریزه از زمان فعالیت جنسی لازم است تا فرد را به سلامت از انحرافات و آسیب ها برهاند و او را در مسیر تکامل فردی و اجتماعی هدایت کند، جای بسی تأمل و بررسی دارد. از جمله این تدابیر به «حیای جنسی» و «عفت ورزی» می توان اشاره کرد.
پیامدهای مثبت و سازنده حیای جنسی بسیار فراوان است که مهم ترین آن، دوری از گناه است. حیا موجب دوری آدمی از ارتکاب زشتی و آلوده شدن به پلیدی های اخلاقی و جنسی است. از سوی دیگر، روح آدمی از آلودگی به گناه و معاصی، منزجر و متنفر است. با انجام دادن عملی زشت، وجدان بیدارش او را ملامت می کند و تا توبه و برگشتی صورت نگیرد، آرامش خویش را باز نمی یابد.

ارزش عفت در اسلام

حضرت علی علیه السلام ارزشمندترین عبادت را عفت ورزی می داند و عفت و پاک دامنی را شیوه زیرکان، شرافتمندان و تقواپیشه‌گان برمی‌شمرد. عفت؛ نشانه عقل، زکات زیبایی، غنای باطنی و رشد شخصیت (نساء: 6)، بهترین یاور و همراه و غیرتمندی مرد دانسته شده است.

عفت برای مرد یا زن؟

این که کدام یک از مرد یا زن با این ویژگی بیشتر مأنوس‌ترند نیز کلامی در خور بحث است. قرآن کریم سرگذشت عفیفانه حضرت یوسف علیه السلام و حضرت مریم (س) را در این باره به تصویر می کشد. هر دو بزرگوار در این مورد امتحان شدند و در پرتو عفاف و پاک دامنی نجات یافتند و سرافراز از امتحان الهی بیرون آمدند؛ ولی واکنش آنان متفاوت بیان شده است: درباره حضرت یوسف (ع)، عدم اهتمام، فکر، قصه و خیال خلاف را مطرح می سازد و می گوید: آن زن قصد او کرد و او نیز اگر برهان پروردگار را ندیده بود، آهنگ او می کرد. خداوند متعال حضرت یوسف(ع) را فردی معصوم یاد می کند که نه فقط به طرف گناه نرفت، بلکه بدی و پلیدی از او دور شد. (یوسف: 24) ولی درباره حضرت مریم (ع)، از لحاظ عفیف بودن چیزی فراتر از حضرت یوسف می گوید: سخن این نیست که اگر مریم (س) دلیل الهی را مشاهده نمی کرد مایل بود، بلکه حضرت مریم (ع) در مقام نهی از منکر، به فرشته ای که به شکل مردی به حضور او آمده بود، لب می گشاید و می گوید: اگر تو باتقوا هستی، دست به این کار نزن. «من به خدای رحمان پناه می برم اگر تو پرهیزگاری. (مریم: 17)

زیبایی های عفت و پاک دامنی چگونه جلوه می کند؟

عفت و پاکدامنی باعث می‌شود فضل و محبت خدا را دریافت کنیم. باعث پاکی نسل و سلامت آن می‌شود. باعث شکوفایی استعدادها و تعالی عشق به همسر و حفظ مناعت طبع و آرامش روان هر دو طرف می‌شود.

اول آقایان!

طبق تحقیقات انجام شده بی‌حیایی در گفتار و رفتار و حتی افکار مردان نسبت به زنان بیشتر است که متاسفانه در سطح جامعه هم قابل مشاهده است. نتیجۀ این تحقیقات و مشاهدات، نشان می‌دهد که گوهر حیا در بانوان جلای بیشتری دارد که آنان را از اینگونه بی‌حیایی‌ها در رفتار و گفتار برحذر می‌دارد. بنابراین این مردان هستند که نیاز بیشتری به مراقبت نفس برای جلوگیری از بی‌حیایی‌ها دارند. آیات 30 و 31 سورۀ نور مؤید همین مطلب است: «قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یحْفَظُوا فُرُوجَهُم... وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یحْفَظْنَ فُرُوجَهُن»خداوند ابتدا به مردان مومن سفارش می‌کند که چشم‌های خود را فروببندید و بدن‌هایتان را حفظ کنید و بعد از آن و در آیۀ بعد، همین توصیه‌ها را به زنان مؤمن می‌کند.

وصیت شهدا در خصوص حجاب و عفاف

در بررسی وصایای شهدا، می‌توان مجموعه‌ای از شاخصه¬‌های اعتقادی و اخلاقی را استحصال کرد. انس با قرآن، توسل به ائمه اطهار (ع)، حفظ بیت‌المال، دنباله‌روی از نهضت عاشورا، ولایت‌مداری، حفظ انقلاب، امر به معروف و نهی از منکر، تولّی و تبری و نیز حفظ حجاب و عفاف، از جمله مواردی است که اکثر شهدا در وصایا و دست‌نوشته‌¬های خود به آن اشاره داشته‌¬اند. با بررسی مهم‌ترین اسناد معرفتی انقلاب اسلامی یعنی وصیت‌نامه‌های شهدا، به فراز‌هایی از وصایای جمعی از شهدا می‌رسیم که زنان را به حجاب و عفاف توصیه کرده‌اند.

مثل شهدا...
شهید ابراهیم هادی، یکی از نمونه‌های انسان‌های وارسته و خودساخته در پناه حیا است یا شهید همت، که به گونه‌ای لباس می پوشید و رفتار می‌کرد که مبادا کسی با دیدن ظاهر او به گناه بیفتد و به گونه‌ای رفتار می‌کرد که مبادا در معرض گناه قرار گیرد و پاداش این جهاد اکبر را هم گرفت؛ شهادت.

حرف آخر

متاسفانه حفظ حیا در زمانۀ کنونی بسیار سخت شده است، شرایط دنیا به گونه‌ای شده است که همه در حال رقابت با یکدیگر هستند؛ رقابتی که میزبان و پشتیبان آن صاحبان برندهای مد هستند، هر روز انواع لباس‌ها در جامعه سرازیر می‌شود و تبعیت‌نکردن از آنها را دشوار می‌کند. از سوی دیگر، اغلب رسانه‌ها و فیلم‌ها، از زنان برای تبلیغ استفاده می‌کنند و سطح توقع مردان را از همسران‌شان بالا برده‌اند و گوهر غیرت مرد مسلمان هم مورد حمله قرار گرفته است. اما برای رسیدن به هر هدفی، باید سختی‌های مسیر آن را به جان خرید. تا مردی نتواند چشم خود را در برابر نامحرم بپوشاند، چگونه می‌تواند در دعای ندبه، ندای «متی ترانا و نراک» سر دهد و جامعه را برای ظهور حضرت حجت آماده کند؟ و در آخر باید بدانیم، انسان خودسازی می‌کند تا جریانی در جامعه به راه بیندازد، هدف اصلی انسان باحیا جریان‌سازی و آماده‌کردن جامعه برای ظهور حضرت مهدی (عج) است و برای نیل به این هدف والا، حاضر خواهد بود با مدد از حضرت حق این سختی‌ها را تحمل کند.

یادداشت از خبرنگار افتخاری نوید شاهد ایلام